แม้เป็นอตีตารัมมณะ แม้เป็นอนาคตารัมมณะ แม้เป็นปัจจุปปันนารัมมณะก็มี
นิโรธสัจ เป็นพหิทธา สัจจะ 3 เป็นอัชฌัตตะก็มี เป็นพหิทธาก็มี เป็น
อัชฌัตตพหิทธาก็มี นิโรธสัจ เป็นอนารัมมณะ มัคคสัจ เป็นพหิทธารัมมณะ
สมุทยสัจ เป็นอัชฌัตตารัมมณะก็มี เป็นพหิทธารัมมณะก็มี เป็นอัชฌัตต-
พหิทธารัมมณะก็มี ทุกขสัจ เป็นอัชฌัตตารัมมณะก็มี เป็นพหิทธารัมมณะ
ก็มี เป็นอัชฌัตตพหิทธารัมมณะก็มี กล่าวไม่ได้ว่า แม้เป็นอัชฌัตตารัมมณะ
แม้เป็นพหิทธารัมมณะ แม้เป็นอัชฌัตตพหิทธารัมมณะก็มี สัจจะ 3 เป็น
อนิทัสสนอปปฏิฆะ ทุกขสัจ เป็นอนิทัสสนสัปปฏิฆะก็มี เป็นอนิทัสสนสป-
ฏิฆะก็มี เป็นอนิทัสสนอัปปฏิฆะก็มี.

ทุกมาติกาวิสัชนา

1. เหตุโคจฉกวิสัชนา

[225] สมุทยสัจ เป็นเหตุ นิโรธสัจ เป็นอเหตุ สัจจะ 2 เป็น
เหตุก็มี เป็นนเหตุก็มี สัจจะ 2 เป็นสเหตุกะ นิโรธสัจ เป็นอเหตุกะ
ทุกขสัจ เป็นสเหตุกะก็มี เป็นอเหตุกะก็มี สัจจะ 2 เป็นเหตุสัมปยุต นิโรธสัจ
เป็นเหตุวิปปยุต ทุกขสัจ เป็นเหตุสัมปยุตก็มี เป็นเหตุวิปปยุตก็มี สมุทยสัจ
เป็นเหตุสเหตุกะ นิโรธสัจ กล่าวไม่ได้ว่า แม้เป็นเหตุสเหตุกะ แม้เป็น
สเหตุกนเหตุ มัคคสัจ เป็นเหตุสเหตุกะก็มี เป็นสเหตุกนเหตุก็มี ทุกขสัจ
เป็นเหตุสเหตุกะก็มี เป็นสเหตุกนเหตุก็มี กล่าวไม่ได้ว่า แม้เป็นเหตุสเหตุกะ
แม้เป็นสเหตุกนเหตุ สมุทยสัจ เป็นเหตุเหตุสัมปยุต นิโรธสัจ กล่าวไม่ได้ว่า
แม้เป็นเหตุเหตุสัมปยุต แม้เป็นเหตุสัมปยุตตนเหตุ มัคคสัจ เป็นเหตุเหตุ-

สัมปยุตก็มี เป็นเหตุสัมปยุตตนเหตุก็มี ทุกขสัจ เป็นเหตุเหตุสัมปยุตก็มี เป็น
เหตุสัมปยุตตนเหตุก็มี กล่าวไม่ได้ว่า แม้เป็นเหตุเหตุสัมปยุต แม้เป็นเหตุ-
สัมปยุตตนเหตุก็มี นิโรธสัจ เป็นนเหตุ เป็นอเหตุกะ สมุทยสัจ กล่าวไม่ได้
ว่า แม้เป็นนเหตุสเหตุกะ แม้เป็นนเหตุอเหตุกะ มัคคสัจ เป็นนเหตุสเหตุกะ
ก็มี กล่าวไม่ได้ว่า แม้เป็นนเหตุสเหตุกะ แม้เป็นเหตุอเหตุกะก็มี ทุกขสัจ
เป็นนเหตุสเหตุกะก็มี เป็นนเหตุอเหตุกะก็มี กล่าวไม่ได้ว่า แม้เป็นนเหตุ-
สเหตุกะ แม้เป็นนเหตุอเหตุกะก็มี.

2. จูฬันตรทุกวิสัชนา

[226] สัจจะ 3 เป็นสัปปัจจยะ นิโรธสัจ เป็นอัปปัจจยะ สัจจะ 3
เป็นสังขตะ นิโรธสัจ เป็นอสังขตะ สัจจะ 3 เป็นอนิทัสสนะ ทุกขสัจ
เป็นสนิทัสสนะก็มี เป็นอนิทัสสนะก็มี สัจจะ 3 เป็นอัปปฏิฆะ ทุกขสัจ
เป็นสัปปฏิฆะก็มี เป็นอัปปฏิฆะก็มี สัจจะ 3 เป็นอรูป^* ทุกขสัจ เป็นรูปก็มี
เป็นอรูปก็มี สัจจะ 2 เป็นโลกิยะ สัจจะ 2 เป็นโลกุตระ สัจจะ 4 เป็น
เกนจิวิญเญยยะ เป็นเกนจินวิญเญยยะ.

3. อาสวโคจฉกวิสัชนา

[227] สมุทยสัจ เป็นอาสวะ สัจจะ 2 เป็นโนอาสวะ ทุกขสัจ
เป็นอาสวะก็มี เป็นโนอาสวะก็มี สัจจะ 2 เป็นสาสวะ สัจจะ 2 เป็นอนาสวะ
สมุทยสัจ เป็นอาสวสัมปยุต สัจจะ 2 เป็นอาสววิปปยุต ทุกขสัจ เป็น
อาสวสัมปยุตก็มี เป็นอาสวิปปยุตก็มี สมุทยสัจ เป็นอาสวสาสวะ สัจจะ 2
กล่าวไม่ได้ว่า แม้เป็นอาสวสาสวะ แม้เป็นสาสวโนอาสวะ ทุกขสัจ เป็น
^* บาลีเป็น ตีณิ สจฺจา รูปา ที่ถูกควรเป็น ตีณิ สจฺจารูปา ฉบับ ม. เป็น ตีณิ สจฺจานิ
อรูปานิ.